نقش حلاج و طریقت حلاجیه در جنبش های شیعی و سیاسی قرون نخستین اسلامی

تحقیق جامع و دقیق در منابع مذهبی و غیر مذهبی اهل سنت وسایر منابع فرق اسلامی به لحاظ تاریخی،رجالی،روایی وتفسیری به روشنی نشان می دهد، حسین حلاج فرزند منصور بن محمد حلاج یک شخصیت فلسفی و در عین حال یک صوفی بزرگ است.حسین در یک خانواده ایرانی در تور از توابع بیضاء شیراز به دنیا آمد و در اوان به همراه پدر در واسط رحل اقامت افکند. همزمان با ظهور جوانه های دین باوری در ذهنش به تصوف گرایش یافت،در میان متصوفه،در جستجوی خدای الحق و اتحاد الهی شهر به شهر کوچ نمود وسرانجام دریافت که آفتاب روشنایی بخش قلب واندیشه او در مکه طلوع خواهد کرد.درمکه بیش ازیکسال به عزلس نشست وبدلیل شخصیت استثنایی وجذابش مریدان بیشماری به گردش فرازآمدند، در جنگ بصیریانودربارخلافت عباسی نقش مهمی را ایفا می کند. پس از کناره گیری از اخوان صوفی پیشین خود دربرابر تصورات وتفکرات روزگار خویش از یکسوی جهت بسط عدالت اجتماعی واز سوی دیگر جهت تبلیغ الهامات بلاواسطه الهی بر ضمیر جانش به موعظه پرداخت، اهواز وتستر مصداق روشن گرایشات عموم ومریدان وی از طراز نخستین جامعه خودش می باشد، جذابیت های ابناالدنیا او را نفریفت و همواره دوستدار وراهنمای مردم بود از اینرو محسود حاسدان صوفی و غیر صوفی خود قرار گرفت و در عین حال گروه های بسیاری او را به عنوان پیشوای معنوی حلاجیه بر گزیدند. ازاینرو توسط خصمان خود ملقب به قائدالزنج یا پیشوای دیوانه گردید، لقبی که بر رهبر جنبش زنجیان جنوب عراق به اشتباه در منابع آورده شد، جنبشی که از خوارج و زنجیان سیاه فاصله های اعتقادی و نژادی بسیاری داشت و در واقع قیامی برخاسته از سوی علویان آن روزگار بود. کلید واژگان سلمان فارسی، غلات شیعه، عرفان،قائدالزنج، حسین بن منصور حلاج